Reactie op leden­brief UvW over benoe­mings­pro­cedure nieuwe dijkgraaf

Eerste termijn:

Voorzitter, ik wil eerst gezegd hebben dat mijn fractie het spoor bijster is als het gaat om de concept-reactiebrief. Ik heb gisteren de commissievergadering teruggeluisterd en de dijkgraaf stelde toen voor om in de vergadering van vanávond, en ik citeer, ‘in de vorm van een soort commissie u de gelegenheid te geven, dat u dan langs die kant de input kunt leveren’. En toch ligt er nu al een concept-reactiebrief, die volgens de antwoorden op onze technische vragen geformuleerd is op basis van wat commissieleden al vóór vanavond hebben gezegd. 

Over wiens input gaat het dan, want ik heb er inhoudelijk alleen de heer Van der Kallen er iets over horen zeggen. En als het tóch de bedoeling was om op voorhand input te leveren, had ons dan gemaild daarover zodat iedereen er de kans toe kreeg. 

Voorzitter onze processen zijn soms echt onnavolgbaar en mij zakt de moed inmiddels wel echt in de schoenen.

Ik zal dit kritiekpunt aangrijpen als bruggetje naar de inhoud van het adviesrapport, want een belangrijk punt daar is dat het proces rondom de benoeming op sommige punten onduidelijk is, varieert tussen waterschappen, en maar deels is vastgelegd. Het is wat ons betreft heel goed dat dit nu wel gaat gebeuren. Om maar in te gaan op het belangrijkste advies: onze fractie vindt het goed en belangrijk dat de commissaris van de Koning verantwoordelijkheden krijgt in het proces voor benoeming van een dijkgraaf. Het is een valkuil om dit adviesrapport volledig te beoordelen op basis van wat we tot nu toe hebben gezien in aanloop naar onze éigen benoemingsprocedure. Maar we hebben daar wel degelijk veelvuldig dingen mis zien gaan die veel ordentelijker zouden zijn verlopen als de cvdK er een rol in had gehad.

In de huidige procedure ligt er heel veel púúr bij het AB cq. de Vertrouwenscommissie, zonder adviserende of ondersteunende rol van de cvdK. Ja, het AB is het hoogste bestuursorgaan, máár er is wel een kleine nuance tussen “het AB”, en “de helft plus 1” van het AB. Het moet niet kunnen dat de keuze voor de samenstelling van een vertrouwenscommissie alleen wordt bepaald door macht of politieke belangen. Het is, onder andere daarom, belangrijk dat iemand met expertise én enige onafhankelijkheid hierover waakt en meekijkt. Iemand zoals de cvdK.

Keuzes aan het begin van het proces werken ook weer door in de daaropvolgende keuzes, waardoor de vergaderkamer steeds meer kan gaan veranderen in een echokamer, waarbij er weinig mogelijkheden zijn om het proces bij te sturen waar nodig. Dat de cvdK hier de juiste persoon voor is, heeft voor ons niet te maken met toenemende onderschikking van het waterschap ten opzichte van de provincie, maar het sluit goed aan bij de verhouding die er reeds is tussen waterschap en provincie. Daarnaast denken wij dat de ervaring en de inzichten van een cvdK van groot belang zijn. Een cvdK is the right person for the job, óók (of júist) als we puur kijken naar de taken en verantwoordelijkheden waar het in dit proces om gaat.

Ik zei al: het AB is het hoogste bestuursorgaan van het waterschap, de keuze voor de kandidaat die wordt voorgedragen is aan ons, en daar wil de Partij voor de Dieren ook niets aan af doen. Maar onze voornaamste afdronk van de concept-reactiebrief die er nu ligt, is: het AB moet alle touwtjes zelf in handen houden, input van de cvdK moet kunnen worden genegeerd. En daar ga ik dan tóch verwijzen naar wat wij de afgelopen weken in ons eigen waterschap hebben zien gebeuren: als het gaat om de input van de cvdK, input die is gebaseerd op veel ervaring en inzicht, dan zit de reflex om deze te negeren er in ieder geval bij óns DB en AB goed in, en wij denken dat het mede dáárom belangrijk is om de input van de cvdK goed in de procedure te borgen. Anders kan alles immers gewoon bij het oude blijven.

Voor de eerste termijn houd ik het hierbij, in de tweede termijn zal ik nog iets zeggen m.b.t. het onderwerp geheimhouding.

Tweede termijn:

Voorzitter De Partij voor de Dieren vindt het allerlaatste punt dat in de reactiebrief staat, over de justitiële screening, een belangrijke. Dit punt moet wat ons betreft beter worden uitgelicht en toegelicht, want nu kijk je er bijna overheen. De Partij voor de Dieren vindt het belangrijk dat een kandidaat-dijkgraaf net zo goed gescreend wordt als een kandidaat-burgemeester, én dat de uitkomst van deze screening liefst alleen onder ogen komt van de CvdK en niet van een gehele vertrouwenscommissie en wellicht nog een extern bureau. Geheimhouding is een groot goed.

De Partij voor de Dieren wil, daarop aansluitend, ook alvast voorsorteren op een wettelijke grondslag voor geheimhoudingsplicht bij het benoemingsproces. Wij vinden niet dat hier pas over hoeft te worden nagedacht bij de evaluatie van de aangepaste werkwijze. Spreek deze belangrijke wens nú al uit, en dan weten we wel dat het niet direct gerealiseerd zal worden, maar het loopt dan in ieder geval geen onnodige vertraging op doordat we een keuze die nu al goed beargumenteerd kan worden voor ons uitschuiven.

Iets wat misschien meer een randzaak is, maar wat we wel makkelijk mee zouden kunnen nemen in een aanpassing van de procedure, heeft betrekking op de manier waarop de aanbeveling wordt gecommuniceerd. Waar dit m.b.t. gemeentes veelal digitaal gebeurt, doen waterschappen dit per post. Ik haalde het al aan in onze technische vragen, maar dingen verdwijnen nogal eens in de post, degenen die de vorige bestuursperiode al in dit AB zaten kunnen zich misschien herinneren dat er stembriefjes in de post verdwenen toen er in coronatijd schriftelijk gestemd werd over de rekenkamercommissie. Als gemeentes dit risico als reden zien om het digitaal te doen, waarom wij dan niet?

Dit is er één van een aantal benoemde verschillen tussen dijkgraven en burgemeesters, waarbij vervolgens niet goed wordt toegelicht waarom er op dit vlak geen verandering wordt voorgesteld. Een ander voorbeeld hiervan is enkelvoudige versus tweevoudige voordracht. De Partij voor de Dieren heeft hier nog geen standpunt over ingenomen, wij zijn het alleen níet eens met het argument om hierin een onderscheid te maken tussen dijkgraven en burgemeesters. Meer toelichting hierop zouden wij passend vinden.

En ten slotte: de interprovinciale waterschappen werden al even aangehaald in de eerste termijn, en wij zouden er inderdaad voor pleiten om hier explicieter op in te gaan, om te verduidelijken hoe dit zich verhoudt tot de procedurewijzigingen die worden voorgesteld.