Stop met doden van de bruine rat

Voorzitter,

Allereerst heb ik een procedurele opmerking. In de adviesnota valt te lezen dat voor de verbonden partijen nog niet alle goedgekeurde jaarrekeningen beschikbaar zijn. Ik vraag me toch af of dat in de toekomst niet anders kan. We geven immers straks in de AB-vergadering decharge op het geheel, we bespreken nú alle jaarstukken, en toch ontbreekt een deel ervan. De ambtelijke organisatie geeft aan dat het kleine regelingen zijn met weinig financiële impact. Maar daar gaat het niet alleen om, we willen de gelegenheid hebben om over alle stukken iets in te kunnen brengen. Wij hebben toch een aardige vinger in de pap bij de genoemde partijen, ik zou graag zien dat wij hen verzoeken in het vervolg de jaarverslagen eerder op te leveren. Daarover gesproken, het jaarverslag van de muskusrattenbestrijding staat er dit jaar wél bij, waarvoor dank.

In dat jaarverslag lezen wij dat er in totaal 387 bruine ratten zijn gedood als bijvangst. Dit zijn dieren die niet actief door de overheid worden bestreden, en die dus anders niet zouden zijn gedood. Toch worden de levens van deze 387 individuen, wezens die sociale levens hebben, kunnen spelen, pijn en angst kunnen beleven, die de wilde versie zijn van de ratjes die veel mensen als huisdieren hebben, de levens van deze 387 individuen worden gereduceerd tot ‘wénselijke bijvangst’. Ik word er een beetje misselijk van als ik dat uitspreek. Ik weet dat het overgenomen is van de landelijke naamgeving, maar ik vraag me af: kunnen wij er niet zelf voor kiezen om dat anders te omschrijven? En nog veel belangrijker: kunnen wij stoppen met het doden van bruine ratten wanneer deze dieren per ongeluk in een muskusrattenval terecht komen en daarin nog niet zijn gestorven? We zijn er niet toe verplicht om ze te doden, het is alleen niet verboden omdat ze niet beschermd zijn. Is de portefeuillehouder met ons eens dat ook niet-beschermde dieren een intrinsieke waarde hebben?

Wij roepen dus op om niet langer actief bruine ratten te doden. Immers, de landelijke overheid zelf, in de vorm van het RIVM, geeft aan dat het voor de overlast die sommige mensen ervaren van bruine ratten geen nut heeft om ze te doden. Een toevoeging van mijzelf hierover: bruine ratten zijn zogenaamde r-strategen, die zich razendsnel voortplanten waardoor de populatie snel weer herstelt. Maar het leed dat erbij komt kijken om te sterven in zo’n val, dat ervaren r-strategen helaas ook.

In beantwoording van onze technische vragen haalt de organisatie de ziekte van Weil aan, die door de bruine rat zou worden verspreid. Ik wil niets afdoen aan de ernst van deze ziekte, en de Partij voor de Dieren is als geen ánder gericht op het tegengaan van zoönosen, maar dan wel op een manier die echt impact heeft, wat in het geval van ratten voor een groot deel zit in het tegengaan van zwerfafval dat ratten naar de bewoonde omgeving lokt. Daarnaast noemt het RIVM voor de hoeveelheid bruine ratten twee oorzaken die beide verband houden met klimaatverandering. Verder is het zo dat ongeveer 30 mensen per jaar de ziekte van Weil krijgen in Nederland, waarvan er ongeveer 10 dit in het buitenland (volgens het RIVM ‘tropische landen’) oplopen. Ons inziens kan er om de 20 resterende zieken per jaar te voorkomen beter worden ingezet op het tegengaan van zwerfafval dan in het wilde weg bruine ratten te doden. Nogmaals, 387 individuen.

Mijn vragen zijn dus: kunnen we een andere term gaan gebruiken dan ‘wenselijke bijvangst’, is de portefeuillehouder van mening dat ook niet-beschermde diersoorten intrinsieke waarde hebben, en is de portefeuillehouder bereid om te stoppen met het doden van bruine ratten?

Wij delen graag ook wat complimenten uit. Allereerst natuurlijk over de jaarstukken zelf, waar veel tijd en moeite in is gaan zitten. Maar ook over wat we erin lezen: dat er 30 data-analisten zijn opgeleid. En dat het nieuwe hoofdkantoor van Aquon goed lijkt te gaan scoren op biodiversiteit, met bijvoorbeeld een groen dak. Wij zijn daarnaast blij om te lezen dat er een pilot Veranderdetectie 2.0 is opgestart waar ons waterschap aan deelneemt. Wij zijn erg benieuwd wat hier uitkomt en houden ons aanbevolen voor een update hierover. Ook lezen we in de stukken verschillende mooie citaten waarin de gevaren van de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis worden aangehaald. Het geeft vertrouwen om die bewustheid bij de verschillende samenwerkingsverbanden terug te zien.

Dan toch nog een kritiekpunt, want er is helaas ook een onderwerp waarop de bewustheid ernstig tekort schiet, en dat is de vervuiling van de Mark door nurdles, oftewel plastic korrels die afkomstig zijn uit fabrieksprocessen. Door The Guardian worden nurdles beschreven als “the worst toxic waste you've probably never heard of”, en op de website Vox is een gruwelijke foto te zien van een dode vis met zijn mond vol met nurdles. In de bijlage over de crisisbeheersing lezen wij: “Er werden Nurdles (plastic korrels) gevonden in de waterwegen. Hiervoor zijn we niet opgeschaald maar dit probleem is gecoördineerd aangepakt met behulp van de structuur en werkwijze van de crisisorganisatie.” (einde citaat) .Het is echter nog verre van opgelost, twee burgerleden van de Partij voor de Dieren hebben dit recentelijk zelf ondervonden toen zij assisteerden bij het onderhoud van de plasticvanger. Is het niet tijd om op dit onderwerp alsnog op te schalen?

Tot zover voorzitter.