Eerste stap op weg naar een eigen stem voor het Merkske

Ecuador, Nieuw-Zeeland, Spanje. De lijst van landen waar de natuur eigen rechten en vertegenwoordigers krijgt, neemt elk jaar toe. In Nederland riepen gemeenteraden in Friesland, Limburg en Groningen al op om de natuur op deze manier beter te beschermen. Op 16 april zet waterschap Brabantse Delta mogelijk – als eerste waterschap – een stap om deze voorbeelden te volgen. De Partij voor de Dieren Brabantse Delta pleit er via een motie namelijk voor om te onderzoeken hoe het Merkske zélf bij de besluitvorming kan worden betrokken.

Het Merkske behoort tot de meest biodiverse plekken van de Lage Landen. In het kleine stroomgebied van de grensbeek komen liefst 3389 soorten planten en dieren voor, ongeveer een derde van alle soorten in Nederland en Vlaanderen. [1] Helaas lijdt ook het Merkske onder de klimaatcrisis en de intensivering van de landbouw. "Voorheen waren er houtwallen en bloemrijk grasland in het beekdal van het Merkske, en werd de beek zelf niet aangetast door vermesting en pesticidengebruik”, legt fractievoorzitter Cynthia Pallandt van de Partij voor de Dieren Brabantse Delta uit. "Het waterschap herstelt nu de schade, maar het is ook belangrijk dat we leren van het verleden. Om te voorkomen dat het Merkske opnieuw slachtoffer wordt van politieke grillen moet haar stem in het waterschap geborgd worden."

"Natuur wordt nog vaak als beheersbaar object gezien", verklaart haar fractiegenoot Ludo Maas. "In die optiek is de natuur iets waar wij mee kunnen doen wat we willen. Natuur blijft zo een machteloos element in de discussie, een stille betrokkene die zonder problemen opzij wordt gezet zodra er mensenbelangen opspelen. Door het Merkske een vorm van rechten toe te kennen willen we deze mindset omdraaien. Als het Merkske zelf spreekt, kunnen we ons beter in de natuur verplaatsen en dus zorgvuldiger beleid maken."

Hoe zit de politieke partij dat voor zich? Cynthia Pallandt geeft een voorzet: “Vorig jaar was de prachtige documentaire I am the river, the river is me in de bioscoop te zien. Deze legt uit hoe in Nieuw-Zeeland ecologen en vertegenwoordigers van inheemse volkeren namens de rivier Whanganui spreken. Als je dat vertaalt naar de context van het Merkske, zouden we bijvoorbeeld lokale natuurkenners kunnen vragen om zich te verplaatsen in de belangen van de beek, en namens haar het woord te voeren bij beraadslagingen die haar aangaan. Maar om te bepalen hoe dit idee precies wordt ingevuld, zijn we vooral benieuwd naar de ideeën van juristen en andere medewerkers van het waterschap,” benadrukt ze. “Als dit initiatief wordt gedragen door bestuur én organisatie, ben ik ervan overtuigd dat het een succes zal worden.”

De Partij voor de Dieren denkt dat een stem voor het Merkske een goede manier is om het langetermijnperspectief beter mee te wegen in het bestuur. “Dat is ook nodig”, stelt Pallandt. “De Nederlandse waterkwaliteit behoort tot de slechtste van Europa.”[2] Maas vult aan: "Wateren zijn de aderen waardoor het leven stroomt. Zolang we die niet op orde hebben, loopt alles vast. Er is een nieuwe aanpak nodig. Ook in ons eigen belang, want we mogen nooit vergeten dat de mens ook maar een schakeltje in het grotere geheel is."

Om die reden lanceert de Partij voor de Dieren op 16 april een motie om de kansen van een stem voor het Merkske te onderzoeken. “Het zou ons trots maken als Brabantse Delta hiermee in Nederland voorop loopt. Het waterschap is er ook bij uitstek geschikt voor, want: water ís natuur”, zegt Maas. “Het zou een goudgroene glans geven aan deze bestuurstermijn", besluit Pallandt van de Partij voor de Dieren.