Op Blue Monday pleit Partij voor de Dieren ervoor om drink­water te koesteren

Water is het grootste ‘blauwe’ cadeau dat de planeet Aarde aan al het leven geeft. Water verdient het om te worden gekoesterd. Op Blue Monday én daarna. Daarom stellen de Brabantse waterschapsfracties van de Partij voor de Dieren – in samenwerking met hun provinciefractie – vragen.

De aanleiding voor de kritische vragen aan het dagelijks bestuur van de waterschappen is glashelder. Uit de onlangs verschenen tussenevaluatie KRW (de Kaderrichtlijn Water) blijkt dat Nederland haar natuurdoelen niet gaat halen. De waterkwaliteit is in 2027 nog altijd niet op orde, ondanks het veelvuldig uitstellen van de Europese deadline. Het in gebreke blijven van de Nederlandse overheid, vormt niet alleen een groot probleem voor het milieu, het brengt ook risico’s met zich mee voor het drinkwater. De waterbedrijven spreken naar aanleiding van de evaluatie van een ‘verontrustend beeld’.[1] Vorige week werd er een actieplan gepresenteerd.[2]

De provincie Noord-Brabant zag de bui al hangen. Afgelopen jaar liet zij de Zuidelijke Rekenkamer onderzoek doen. Er verscheen een rapport onder een titel die niets verbloemt: ‘Drinkwater in gedrang’. In dit rapport komt ook de rol van de Brabantse waterschappen ter sprake. Het advies: minder naar de anderen wijzen en duidelijkheid scheppen richting elkaar.[3] Daarvoor moeten de beschikbare instrumenten wel transparant zijn, stelt de Partij voor de Dieren. De fracties vragen zich af of dat inmiddels het geval is. Uit het afgelopen week gelanceerde actieplan blijkt dat de waterschappen bij de bestaande Community of Practice voor oppervlaktewateronttrekkingen nog moeten worden uitgenodigd.[4] 

De moeizame samenwerking tussen provincie en waterschappen kwam ook aan het licht tijdens de weifelachtig ingevoerde meldplicht voor kleine grondwateronttrekkingen.[5] De provincie Noord-Brabant was vorig jaar van zins een heffing op te leggen voor particulieren met een grondwaterput. Later werd die maatregel toch op de lange baan geschoven.[6] De waterschappen leken zich ‘overvallen’ te voelen door dit plan. 

Binnen waterschap Brabantse Delta meldden zich desondanks 9200 eigenaren van putten netjes aan. ‘De communicatielijnen staan dus open’, vindt Ludo Maas van Partij voor de Dieren Brabantse Delta. ‘Het waterschap moet deze kans aangrijpen. De urgentie op het drinkwaterdossier is hoog. Het zou goed zijn als we juist nu op een positieve manier met deze puteigenaars in gesprek gaan om laagwaardig drinkwatergebruik te verminderen. Je kunt je tuin prima sproeien met water uit een regenton.’

Uiteraard wordt grondwater niet alleen door particulieren aan de bodem onttrokken. Het grootste deel komt voor rekening van (agrarische) bedrijven. Voor het toezicht op een deel van die grotere onttrekkingen zijn de waterschappen verantwoordelijk. Daarom is het zaak dat het waterschap de vergunningverlening op orde krijgt. Maas legt uit wat het waterschap kan doen op het drinkwaterdossier: ‘Mogelijk zit er ruimte in verouderde bedrijfsvergunningen. Als we van burgers vragen om een eenvoudige put aan te melden, mogen we van bedrijven een gelijkwaardige stap verwachten, ook zij kunnen niet eindeloos drinkwater oppompen. Wij vinden dat het waterschap bedrijven waar mogelijk dient te dwingen om ‘grijs water’ te gebruiken. We roepen het waterschap op om deze voorwaarde mee te wegen bij het herzien van de verouderde vergunningen. Hoe meer we samen besparen, hoe minder kostbare nieuwe waterwinningen we nodig hebben.’

En dan is er nog Kruisland. Een plek die in 2024 veel in het nieuws was. Toen zorgde de klimaatcrisis daar voor ongekende regenval. Brabantse Delta zag zich genoodzaakt verschillende avonden te organiseren om de gemoederen in de regio te bedaren. Laat Kruisland nu net de plek zijn waar BrabantWater binnen afzienbare tijd grondwater wil winnen. Splinternieuwe winningen zijn noodzaak, volgens het onlangs verschenen actieplan. Maar bij elke waterwinning ontstaat spanning tussen de belangen van de natuur, de drinkwatervoorziening en de agrariërs in het gebied. Het Dagelijks Bestuur van Brabantse Delta heeft in november overleg gevoerd over de kwestie. Maas is benieuwd naar de uitkomst: ‘Is ons DB van mening dat Kruisland de juiste plek is? En indien niet, is dit aangegeven richting de partners? We willen graag weten of ons bestuur denkt dat de grondwaterwinning in Kruisland helpt bij het herstel van de Brabantse grondwaterbalans, en of het de natuur vooruit helpt. Drinkwaterwinning mag namelijk nooit ten koste gaan van de natuur.’

De Brabantse fractievoorzitter Ellen Putman van de Partij voor de Dieren concludeert: ‘Uit het eerder afgesloten Drinkwaterconvenant blijkt dat laagwaardig gebruik van drinkwater een halt toe moet worden geroepen. Daarnaast dienen grootverbruikers stevig te verminderen. Om dit voor elkaar te krijgen is concrete actie nodig. Anders blijf je plannen schrijven. Op het gebied van vergunning én handhaving moet de overheid daadkracht tonen, want er vinden nog steeds illegale onttrekkingen plaats. Dat kan niet in een drinkwatercrisis, waarin we iedere druppel én elke bestuurslaag nodig hebben om uit deze nijpende situatie te komen. Beschikbaarheid van water is een taak voor ons allemaal. Wanneer overheden om te beginnen eens eerlijk met elkaar communiceren, loopt in de toekomst niemand een blauwtje bij de waterkraan.’

Fractie Partij voor de Dieren Aa en Maas
Fractie Partij voor de Dieren Brabantse Delta
Fractie Partij voor de Dieren De Dommel
Fractie Partij voor de Dieren Noord-Brabant