Rapport over drink­water van Zuide­lijke Reken­kamer

Indiendatum: 17 jan. 2025
Antwoorddatum: 19 feb. 2025

Geachte heer Maas,

Op 17 januari 2025 heeft u vragen gesteld naar aanleiding van rapport over drinkwater van de Zuidelijke Rekenkamer. 

Wij hebben uw brief behandeld in onze vergadering op 18 februari 2025 en besloten u als volgt te antwoorden. 

1. Tekenend voor de drinkwaterproblematiek is de stand van zaken rondom de meldplicht kleine onttrekkingen. Eerst zou deze (ook) voor particulieren gelden, toen toch weer niet. Inmiddels hebben zich zo’n 9200 eigenaars van grondwaterputten netjes bij waterschap Brabantse Delta gemeld. De communicatielijn staat dus ‘open’. Op welke wijze kunnen wij deze mensen door middel van een positieve insteek wijzen op spaarzaam gebruik van hun particuliere grondwateronttrekking? 

Antwoord Helaas kunnen we deze mensen niet direct benaderen vanwege de AVG-regels. Wel bieden we algemene voorlichting over zuinig watergebruik, bijvoorbeeld via onze website, sociale media en samenwerkingen met andere organisaties. 

2. Op welke instrumenten van de provincie rekenen wij om onze rol op het nijpende drinkwaterdossier optimaal te kunnen vervullen? Hebben wij helder wat de provincie van ons als waterschap verwacht op dit dossier? Zijn de verwachtingen die de provincie van het waterschap koestert naar de mening van het Dagelijks Bestuur reëel? Zo nee, is daar communicatie over tussen provincie en waterschap? 

Antwoord De visie van de provincie op dit vlak is uitgeschreven in het Ontwerp Addendum RWP. De provincie zet daarin vooral hun eigen instrumenten in rondom het beschermen van drinkwaterwinningen, onderzoeken naar alternatieven bronnen op termijn etc. Van de waterschappen wordt verwacht dat ze ten eerste meehelpen de vraag naar drinkwater te beperken, vooral door de droogteagenda uit te voeren. Ten tweede door mee te helpen grondwatervoorraden te beschermen tegen vervuiling. Dat doen de waterschappen al door op grond van de KRW bij grondwateronttrekkingen niet alleen te sturen op hoeveelheden, maar ook op de onttrekkingsdiepte om zo slecht doorlatende (beschermende) lagen in de ondergrond te beschermen. In die zin is de vraag reëel, vindt daar al langer inzet op plaats, en wordt daar al langere tijd over afgestemd, onder andere via het Bestuurlijk Overleg Grondwater. 

3. Hoeveel van deze waterwingebieden liggen in Brabantse Delta? Áls er gebieden in Brabantse Delta aanwezig zijn, welke concrete acties ter verbetering neemt het DB op deze plekken vóór 2029 - het uiterste jaartal waarin BrabantWater naar verwachting door het afgesproken onttrekkingsplafond van 225 miljoen m3 per jaar gaat, en dus mogelijk in de knel komt met haar winningen? 

Antwoord Het gaat om 2 wingebieden in West-Brabant (Roosendaal en Bergen op Zoom, zie figuur 1.3 uit het Rapport van bevindingen). 

Voor de openbare drinkwaterwinning is de provincie het bevoegd gezag. De provincie heeft ook de regierol bij de gebiedsdossiers en uitvoeringsprogramma’s waarin betrokken partijen (gemeenten en waterschappen) in opdracht van de provincie afspraken hebben gemaakt per drinkwaterwinning. De maatregelen die we gezamenlijk nemen staan benoemd in het uitvoeringsprogramma dat te vinden is via: Grondwaterbescherming in Brabant - Brabant.

Belangrijk in dit verband is te constateren dat de stoffen die nu aangetroffen worden en waarnaar gerefereerd wordt in de vraag, al lang geleden in de bodem terecht zijn gekomen vanuit een groot gebied om de winning heen. Het duurt immers lang voordat stoffen die in de bodem terecht komen, uiteindelijk bij de winningsput aankomen. Acties nu, voorkomen niet meer wat al lang onderweg is. Hooguit dat er richting de verdere toekomst niet nog meer bijkomt. Dat laatste is direct te linken aan de inzet die het waterschap in brede zin pleegt voor de KRW. 

4. Geldt dit stand-still beleid ook voor het gebied van Brabantse Delta? Zo nee, waarom niet? Is het DB naar aanleiding van het rapport van de Zuidelijke Rekenkamer van plan om de hoeveelheid ‘beschermde gebieden’ en ‘attentiegebieden’ uit te breiden? Zo nee, waarom niet? 

Antwoord Ja, voor de beschermde gebieden geldt het stand-still beleid ook voor Brabantse Delta. De beschermde gebieden en attentiegebieden in de waterschapsverordening zijn gekoppeld aan het provinciale beleid voor het natuurnetwerk en in het bijzonder de natte natuurparels, en zijn gericht op verdrogingsbestrijding. De begrenzingen zijn provinciaal vastgesteld en werken via instructieregels door naar gemeenten en waterschappen. Overigens geldt in tegenstelling tot wat men zou kunnen lezen in de vraag, dat in beschermde gebieden en attentiegebieden al veel langer een stand-still beleid geldt. Voor onttrekkingen uit oppervlaktewater, drainages en nieuwe ontwatering al vanaf 2005, en voor grondwateronttrekkingen sinds de overdracht van die bevoegdheden naar de waterschappen in 2009. Voor de doorwerking van het provinciaal beleid naar de waterschapsverordening geldt dat de regels van het waterschap gericht zijn op de bescherming van deze gebieden tegen verdere verdrogende invloeden. Die regels gaan zo ver als de bevoegdheid die de wet een waterschap geeft. Provinciale regels voorzien verder in samenhang in een ruimtelijke bescherming van dezelfde gebieden via de Omgevingsverordening. 

Echter, verdrogingsbestrijding gaat over de ondiepe grondwaterstromen in de directe omgeving van natuurgebieden. Dat is wat anders dan drinkwaterwinning op grotere diepte en met invloeden op grote afstanden. Het waterschap is ook niet wettelijk bevoegd ten aanzien van drinkwaterwinningen. Die bevoegdheid ligt bij de provincie en die heeft een eigen, veel ruimer instrumentarium op grond van de Omgevingswet. Het zomaar uitbreiden van de beschermde gebieden en attentiegebieden in de waterschapsverordening gaat niet leiden tot een betere bescherming of aanvulling van de drinkwatervoorraad en kan ook niet mogelijke negatieve effecten van drinkwaterwinning tegengaan. 

5. Hoeveel bedrijven hebben een door het waterschap afgegeven vergunning om zelf drinkwateronttrekkingen te doen? Controleert het waterschap of hierin latente ruimte zit? Op welke manier moedigt het waterschap aan dat bedrijven – indien mogelijk – grijs water gebruiken? Worden alle vergunningen voor drinkwateronttrekking door bedrijven vóór 2029 geactualiseerd? 

Antwoord De provincie is bevoegd gezag voor alle onttrekkingen voor drinkwater. Bij alle grondwateronttrekkingen waar het waterschap bevoegd gezag is, wordt gestuurd op het gebruiken van water uit andere bronnen dan grondwater. Als het gebruik van grondwater noodzakelijk is, wordt erop gestuurd dat er zo min mogelijk grondwater onttrokken wordt en dat het gebruik van het grondwater gecompenseerd wordt door het nemen van maatregelen. Vergunningaanvragen worden hier ook altijd op getoetst. 

6. Brabant Water wil op afzienbare tijd water gaan winnen in Kruisland. Mocht er op deze plek water gewonnen gaan worden: hoe raakt deze winning onze (natuur)doelen? Naar aanleiding van de thema-behandeling in de DB-vergadering van 26 november: is ons DB van mening dat Kruisland de juiste plek is voor drinkwaterwinning? Indien dit niet het geval, is dit richting de partners aangegeven? Op welke manier helpt volgens het DB een winning in Kruisland bij het herstellen van de Brabantse grondwaterbalans en de Brabantse natuur? 

Antwoord Voor de plannen van de drinkwaterwinning nabij Kruisland wordt door Brabant Water een MER opgesteld. Het waterschap is daarbij betrokken. Samen met Brabant Water en de provincie Noord-Brabant wordt gekeken wat de invloed is van de onttrekking op de ondiepere grondwaterstanden en welke gevolgen dit kan hebben voor de belangen en doelen in het gebied. Volgens de huidige planning van Brabant Water wordt de MER in maart afgerond en vinden tot die tijd gesprekken plaats met o.a. hydro- en ecologen van het waterschap. Op basis van de definitieve MER (en het hierbij doorlopen proces) kan het Dagelijks Bestuur zijn definitieve standpunt t.a.v. de geplande onttrekking gaan bepalen.

7. Wanneer wordt de pagina ‘onttrekken van grondwater’ op de website van Brabantse Delta aangepast? 

Antwoord Bedankt voor het attenderen op de melding op de pagina. De aanpassingen, waaronder de verwijzingen van de Waterwet naar de Omgevingswet, waren al doorgevoerd. De waarschuwingstekst was per abuis blijven staan. Dit is inmiddels gecorrigeerd.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Uw brief en onze antwoorden daarop worden ter kennis gebracht van het algemeen bestuur en op de website van het waterschap gepubliceerd. 

Hoogachtend, 

Het dagelijks bestuur, 

De dijkgraaf drs. C.J.G.M. de Vet 

De secretaris-directeur dr. A.F.M. Meulema